Λέγεται, και δεν είναι λάθος, πως η ιστορία πολλές φορές επαναλαμβάνεται. Η επανάληψη όμως αυτή, επειδή δεν μπορεί να είναι ίδια με την πρωτότυπη, εμφανίζεται συνήθως ως φάρσα, εκτός σπανίων περιπτώσεων που είναι σχεδόν πανομοιότυπη.
Κάθε φορά, στο διάβα της ιστορίας, το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό ή το υποτάσσει στις θελήσεις του.
Υπερδυνάμεις υπήρχαν όλες τις εποχές είτε σε τοπικό είτε σε παγκόσμιο επίπεδο.
Μας κάνει εντύπωση, λέμε οι περισσότεροι, πώς μια πλανητική υπερδύναμη, όπως η αμερικάνικη, θέλει και καταφέρνει να υπερισχύει και να διαλύει όποτε κρίνει και με όση ωμότητα θέλει οργανωμένα κράτη ή λαούς.
Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν είναι πρωτόγνωρο ούτε εμφανίζεται για πρώτη φορά στα χρονικά της ιστορίας. Και για να μην πάμε μακριά, μπορούμε μέσα από το τεράστιο οικοδόμημα της ελληνικής ιστορίας, της ιστορίας μας, να γνωρίσουμε και να διδαχτούμε από τέτοιες εμπειρίες.
Στα χρόνια του ανελέητου εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις-κράτη, του πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π. Χ.), μια από τις δύο υπερδυνάμεις των αντικρουόμενων, η Αθήνα, στέλνει πρέσβεις στους Μήλιους (Μήλος), που ήσαν φιλικά προσκείμενοι με την πλευρά των Σπαρτιατών, για να τους πείσουν να έρθουν με το μέρος τους. Να υποταγούν δηλαδή σε αυτούς, αν θέλουν να μην τους καταστρέψουν το νησί. Όμως οι Μήλιοι, ως άποικοι των Λακεδαιμονίων και ως ελεύθεροι πολίτες δεν θέλουν να γίνουν υπόδουλοι και να υπακούουν στις προσταγές των Αθηναίων, οπότε ακολουθεί ένας διάλογος και ένα τέλος, τον οποίον πολύ χαρακτηριστικά περιγράφει ο Θουκυδίδης (ΘΟΥΚ. Ε΄, 85-116).
Πολλά σημεία αυτού του διαλόγου, των σκέψεων και των πρακτικών θα μας φανούν πολύ γνώριμα με τις σημερινές και όλες τις προηγούμενες επιλογές των κάθε φορά ισχυρών της γης. Ας δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα αυτού του διαλόγου στη νεοελληνική απόδοση.
ΑΘΗΝΑΙΟΙ (Με τη σιγουριά του νικητή και για να κρατούν τα προσχήματα ενός δημοκρατικού διαλόγου.): «…όπου νομίζετε ότι κάτι το οποίο λέμε δεν είναι σωστό να, να μας διακόπτετε αμέσως και, αφού πάρετε το λόγο, να μας απαντάτε.»
ΜΗΛΙΟΙ «…Βλέπουμε πως έχετε έρθει για να δικάσετε για όσα θα συζητήσουμε, και αν μεν, υπεραμυνόμενοι των δικαίων μας, δεν ενδώσουμε, ακούγεται πως η κατάληξη της συζήτησης θα είναι ο πόλεμος, ενώ αν πειστούμε, η υποδούλωση.»
ΑΘΗΝ. «Αν έχετε έρθει για να διερευνήσετε το μέλλον ή για οτιδήποτε άλλο εκτός από τη σωτηρία της πόλης σας, να μας το πείτε για να σταματήσουμε το διάλογο.»
ΜΗΛ. «…η συζήτηση αυτή γίνεται βέβαια για τη σωτηρία της πόλης μας…»
ΑΘΗΝ. «…δυναμική λύση δίνουν αυτοί που υπερέχουν στη δύναμη και οι ανίσχυροι ενδίδουν.»
ΜΗΛ. «Νομίζουμε ότι είναι χρήσιμο και αναγκαίο να μην καταργήσετε το κοινό αγαθό για όλους τους ανθρώπους…αυτό είναι και προς όφελός σας για την περίπτωση κατά την οποία θα υποπέσετε κι εσείς σε θανάσιμο σφάλμα και θα κριθείτε από άλλους, οι οποίοι θα έχουν σαν παράδειγμα τις δικές σας αποφάσεις.»
ΑΘΗΝ. «…Ας μιλήσουμε για το όφελος που θα προκύψει από την παρουσία μας εδώ, για τη σωτηρία της πόλης σας, επειδή θέλουμε να εδραιωθεί η ηγεμονία μας χωρίς περιπέτειες, ώστε να αποβεί χρήσιμη και στους δύο.»
ΜΗΛ. «Πώς είναι δυνατόν να είναι χρήσιμη και στους δύο, αφού εσείς θα γίνετε άρχοντες και εμείς δούλοι σας;»
ΑΘΗΝ. «Αν αποφύγετε το χειρότερο υπακούοντας, έχετε ωφέλεια, κι εμείς επίσης θα έχουμε κέρδος, αν δεν αναγκαστούμε να σας καταστρέψουμε.»
ΜΗΛ. «Ώστε δεν δέχεστε να παραμείνουμε ήσυχοι και φίλοι, αντί να είμαστε εχθροί σας και χωρίς να μπούμε στη συμμαχία κανενός;»
ΑΘΗΝ. «Δε μας πειράζει τόσο πολύ η έχθρα σας όσο η μη σταθερή φιλία σας…»
ΜΗΛ. «Φαίνεται πως με αυτόν τον τρόπο βλέπετε τα πράγματα για τους υπηκόους σας…»
ΑΘΗΝ. «…Θεωρούμε πιο φοβερούς τους νησιώτες, οι οποίοι επειδή είναι ουδέτεροι σκέφτονται να αντιταχθούν στην ηγεμονία μας. Γιατί αυτοί, με τη μεγάλη επιπολαιότητα και την απερισκεψία τους, υπάρχει ο κίνδυνος και τους εαυτούς τους να βλάψουν και εμάς να μπλέξουν σε περιπέτειες.»
ΜΗΛ. «Ώστε εφόσον μπλέκεστε εσείς σε περιπέτειες για την εξουσία και οι υπόδουλοί σας αναλαμβάνουν τόσο μεγάλους κινδύνους για να αποτινάξουν το ζυγό, εμείς που είμαστε ακόμα ελεύθεροι, αν δεν πολεμήσουμε για να αποφύγουμε τη δουλεία, δε θα πρέπει να χαρακτηριστούμε ως ανάξιοι και δειλοί;»
ΑΘΗΝ. «Όχι βέβαια αν σκέπτεστε με σύνεση, γιατί ο προκείμενος αγώνας, επειδή είναι άνισος δε θα κρίνει την αρετή. Ως εκ τούτου δε θα ήταν ντροπή να υποχωρήσετε μπροστά στους πολύ ισχυρότερούς σας, επειδή πρόκειται για τη σωτηρία σας.»
ΜΗΛ. «Όμως γνωρίζουμε καλά πως πολλές φορές η έκβαση του πολέμου εξαρτάται από τυχαία γεγονότα, παρά την αριθμητική διαφορά των αντιπάλων. Το να δεχτείς την υποταγή δίχως καμία αντίσταση δε σου δίνει καμιά ελπίδα σωτηρίας, ενώ η αντίσταση και ο πόλεμος σου δίνει ελπίδες επιτυχίας.»
ΑΘΗΝ. «Η ελπίδα είναι παρηγοριά σε στιγμές κινδύνου. Από εκείνους δε οι οποίοι την επικαλούνται, βλάπτει δίχως να συντρίβει αυτούς οι οποίοι έχουν υπεραφθονία δυνάμεως. Εκείνοι όμως οι οποίοι διακινδυνεύουν τα πάντα δοκιμάζοντας την τύχη τους (γιατί από τη φύση της αυτή απαιτεί θυσίες) μόλις επέλθει η συντριβή, όσο και αν προφυλάξουν της ελπίδα, η επιτυχία θα λείπει. Εσείς λοιπόν …μη θέλετε να πάθετε τέτοια…»
ΜΗΛ. «Πράγματι, αναγνωρίζουμε ότι ο αγώνας θα είναι δύσκολος απέναντι σε ισχυρότερες δυνάμεις…όμως πιστεύουμε πως με τη βοήθεια του Θεού, επειδή θεοσεβείς εμείς αντιστεκόμαστε σε άδικους, σε ότι υστερούμε σε δύναμη, θα το αναπληρώσει η συμμαχία των Λακεδαιμονίων, η οποία θα βοηθήσει, αν όχι για τίποτε άλλο, τουλάχιστον προς χάρη της συγγένειας και από ντροπή…»
ΑΘΗΝ. «Στη Θεία βοήθεια δε νομίζουμε ότι θα υστερήσουμε κι εμείς, γιατί δεν επιχειρούμε πέρα από το ανθρωπίνως δυνατό, ώστε να ασεβήσουμε προς το Θείο, και ενεργούμε προς ό,τι έχουμε τη δύναμη και τη θέληση να φέρουμε σε πέρας.
Πιστεύουμε πως ο Θεός εγκρίνει να κυριαρχεί ο άνθρωπος λόγω των φυσικών αναγκών επί όλων εκείνων που μπορεί να επικρατήσει. Και δεν είμαστε εμείς ούτε αυτοί οι οποίοι θεμελίωσαν το νόμο του ισχυρότερου ούτε οι πρώτοι οι οποίοι τον εφαρμόζουν, αλλά τον βρήκαμε και αφού τον παραλάβαμε τον χρησιμοποιούμε, για να παραμείνει αυτός σε ισχύ στους αιώνες. Άλλωστε είμαστε βέβαιοι ότι κι εσείς και οποιοσδήποτε άλλος, αν είχε τη δύναμη, θα έκανε το ίδιο.»
…
ΑΘΗΝ. «Δε γνωρίζετε λοιπόν ότι το συμφέρον συντρέχει με την ασφάλεια, το δε δίκαιο και καλό με τον κίνδυνο που περιέχει η δράση και ότι οι Λακεδαιμόνιοι κάτι παρόμοια προς αυτά τα αποφεύγουν;»
ΜΗΛ. «Εμείς πιστεύουμε ότι για χάρη μας θα αναλάβουν αυτούς τους κινδύνους, επειδή θα μας αναγνωρίσουν ως τους πιο δικούς τους, επειδή μάλιστα βρισκόμαστε κοντά στην Πελοπόννησο και λόγω της συγγένειάς μας θα είμαστε οι πιο πιστοί από κάθε άλλο σύμμαχο.»
…
ΑΘΗΝ. «…τις περισσότερες προσδοκίες σας τις στηρίξατε στο αβέβαιο μέλλον, ενώ τα μέσα τα οποία διαθέτετε είναι ανίσχυρα για να σας προφυλάξουν από τις εναντίον σας επερχόμενες δυνάμεις….Πολλοί άνθρωποι αν και προέβλεπαν ότι σύρονταν προς την καταστροφή, έμπλεξαν με τη θέλησή τους σε περιπέτειες, μόνο και μόνο για να αποφύγουν την υποταγή…Εσείς δεν είναι ανάγκη από πείσμα, ενώ σας δίνεται η ευκαιρία να διαλέξετε μεταξύ πολέμου και ασφάλειας να προτιμήσετε το χειρότερο….Σκεφτείτε λοιπόν όταν θα αποχωρήσουμε, ότι η πατρίδα είναι μία και όταν συσκέπτεστε για την τύχη της, με μια απόφασή σας ή θα την διασώσετε ή θα την καταστρέψετε.»
ΜΗΛ. «…Δε θα διαγράψουμε μέσα σε μια στιγμή την ιστορία της πόλης, η οποία για εφτακόσια χρόνια απολαμβάνει την ελευθερία αλλά…θα προσπαθήσουμε να τη διασώσουμε.»
ΑΘΗΝ. «Καθώς αντιλαμβάνεστε…είναι βέβαιο ότι θα καταστραφείτε.»
Κάπου εκεί τελείωσε ο διάλογος και οι πρέσβεις των Αθηναίων επέστρεψαν στο στρατόπεδό τους. Αφού οι Μήλιοι δεν ενέδιδαν αποφάσισαν οι στρατηγοί των Αθηναίων τον πόλεμο εναντίον τους. Τους πολιόρκησαν και ενώ στην αρχή οι Μήλιοι (μόνοι τους γιατί οι Λακεδαιμόνιοι δεν εμφανίστηκαν να τους βοηθήσουν) είχαν ορισμένες επιτυχίες αργότερα αναγκάστηκαν να παραδοθούν στους πολύ ισχυρότερους Αθηναίους, οι οποίοι φόνευσαν όσους άντρες συνέλαβαν και πούλησαν τις γυναίκες και τα παιδιά τους στα σκλαβοπάζαρα. Στην έρημη πλέον από κατοίκους Μήλο έστειλαν πεντακόσιους αποίκους και την κατοίκησαν
Τα συμπεράσματα δικά σας....
Δάσκαλος, ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας, γόνος Ρωμιών της Καππαδοκίας.
Η αγάπη για τη χώρα των προγόνων του, τον οδήγησε στην έρευνα και συγγραφή της ιστορίας των Ελλήνων της Καππαδοκίας, με σκοπό τη δημιουργία ενός αρχείου μνήμης.
Έργα του είναι τα βιβλία:
1) «Αναδρομή στον ακριτικό Ελληνισμό της Καππαδοκίας», 1997.
2) «Ρωμανός Δ΄ Διογένης, η τελευταία αναλαμπή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας», 2000
3) «Καππαδοκία, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Ελλήνων ιστορία, πίστη, πολιτισμός», 2005
4) «Η Μαλακοπή της Καππαδοκίας», 2005.
5) «Μιστί Καππαδοκίας, Η Μάνη των Ελλήνων της Μικράς Ασίας», 2006
6) «Το Ανταβάλ της Καππαδοκίας», 2006
7) «Ρωμανός Δ΄ Διογένης», 2008
Του Συμεών Κοιμίσογλου
Ιστορικού ερευνητή-Συγγραφέα
Ιστορικού ερευνητή-Συγγραφέα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου